#paragrafnaśrodowisko


Budowa spalarni – wybrane aspekty formalno-prawne – część 1

budowa spalarni

Budowa spalarni odpadów komunalnych, czyli instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych (ITPOK), to w Polsce wciąż gorący temat. Spalarnie służą zagospodarowaniu kalorycznej frakcji odpadów i z założenia mają stanowić domknięcie całego systemu gospodarki odpadami.  

Spalarnie funkcjonują już w kilku dużych polskich miastach, takich jak np. Białystok, Bydgoszcz, Poznań, Kraków. Trwają zaawansowane prace nad budową ITPOK w Gdańsku i w Olsztynie.  

Budowa spalarni – proces może potrwać wiele lat 

Budowa spalarni to inwestycja trudna zarówno pod względem proceduralnym, ale również społecznym. Jest to przedsięwzięcie bardzo często budzące społeczny sprzeciw, którego realizacja trwa wiele lat. Konieczne jest uzyskanie szeregu decyzji administracyjnych, nierzadko kwestionowanych przez stronę społeczną (należy przygotować się na odwołania i sprawy w sądzie administracyjnym). Z uwagi na to bardzo istotne jest poprzedzenie inwestycji dobrze przygotowaną kampanią informacyjną, w ramach której nastąpi przekonanie lokalnej społeczności o potencjalnych korzyściach płynących z inwestycji.  

W serii artykułów „Budowa spalarni” zajmę się niektórymi aspektami związanymi z budową spalarni (ITPOK), z punktu widzenia prawnika – bez oceniania zasadności czy też korzyści płynących z funkcjonowania takiego zakładu.  

Budowa spalarni w UE a w Polsce 

Ani prawo polskie ani unijne nie zabrania budowy spalarni odpadów. Aktualnie jednak UE stawia na recykling, minimalizację odpadów u źródła i ich powtórne wykorzystanie, ponieważ zachodnie kraje UE w dużej mierze dysponują już wystraczającą ilością tego typu instalacji.  

Inaczej jest jednak w Polsce. Szacuje się, że Polska potrzebuje jeszcze ponad 2 mln Mg/rok mocy przerobowych takich instalacji. W Polsce odpady po selektywnej zbiórce kierowane są głównie do  instalacji MBP, gdzie wytwarzane jest m.in. (według szacunków) ok. 4,5 mln Mg frakcji palnej – nadsitowej (tzw. pre-RDF – 19 12 12). W spalarniach odpadów spalanych jest ok. ¼ masy odpadów resztkowych i pre-RDF. W cementowniach spalane jest tzw. paliwo alternatywne (RDF – 19 12 10). Istnieje problem z zagospodarowaniem pozostałej ilości odpadów palnych. Budowa spalarni ma być rozwiązaniem tego problemu. 

Niezmiernie ważną sprawą jest jednak, aby przed uruchomieniem procesu inwestycyjnego dokonać rzetelnej analizy dostępności strumienia odpadów przetwarzanych w przyszłej spalarni, ponieważ istnieje realna groźba przeinwestowania i nadmiaru mocy przerobowych na danych terenie (w Polsce aktualnie funkcjonuje 9 instalacji tego typu). 

Budowa spalarni – problematyczna frakcja kaloryczna i resztkowa 

W Polsce cały czas trwa dyskusja na temat zasadności termicznego przekształcania odpadów. Niewątpliwym jest jednak fakt, że spalenie stanowi jeden ze sposobów zagospodarowania bardzo kłopotliwej frakcji kalorycznej (energetycznej), która w obecnym stanie prawnym nie może być składowana (kaloryczność powyżej 6 MJ/kg), a nie ma możliwości sensownego jej przetworzenia.  

Termiczne przekształcenie odpadów to dobra metoda zagospodarowania frakcji kalorycznej, po drugie zaś – to potencjalne źródło ciepła i energii elektrycznej. Niektórzy twierdzą, że nie skorzystanie z takiej możliwości to wręcz marnotrawstwo oraz że budowa spalarni stanowi domknięcie systemu – pozbycie się frakcji nienadającej się do recyklingu, z jednoczesnym odzyskiem energii. Zaznaczyć należy, że spalarnia odpadów jest instalacją ciepłowniczą i powinna pracować na podstawie systemu ciepłowniczego danego miasta. 

Argumenty zwolenników ITPOK 

  1. Budowa spalarni zapewnia zagospodarowanie frakcji odpadów komunalnych, które nie są poddawane recyklingowi; 
  1. Budowa spalarni stanowi domknięcie systemu gospodarki odpadami – zagospodarowanie frakcji pozostałych po procesach przekształcania i przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych; 
  1. Budowa spalarni zabezpieczy potrzeby cieplne miasta/gminy; 
  1. Budowa spalarni pomoże w zmniejszeniu masy i objętości odpadów deponowanych na składowiskach, co ograniczy zagrożenia dla środowiska wynikające ze składowania odpadów; 
  1. Budowa spalarni zwiększy ilość odpadów zagospodarowywanych w procesach odzysku, w tym odzysku energii z odpadów (R 1); 
  1. Budowa spalarni przyczynia się do ograniczenia ilości  węgla zużywanego do produkcji ciepła na potrzeby całego miasta (dekarbonizacja); 
  1. Budowa spalarni przyczynia się do ograniczenia emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych. 

Budowa spalarni a dofinansowanie z NFOŚiGW – pieniądze do wzięcia  

Warto wspomnieć, że budowa spalarni może być w znacznym stopniu dofinansowana. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dokonał aktualizacji programu priorytetowego „Racjonalna gospodarka odpadami”. Po aktualizacji programu jednorazowa maksymalna dotacja (czyli środki bezzwrotne) na ITPOK wzrosła z 50 do 100 mln zł. 

Łącznie budżet całego programu wynosi 2,5 mld zł. Połowa tej kwoty, czyli 1,25 mld zł, jest przeznaczona na bezzwrotne formy dofinansowania. Druga część to pożyczki. 

Budowa spalarni – do 100 mln z NFOŚiGW 

W ramach części trzeciej programu Racjonalna gospodarka odpadami można składać wnioski na dofinansowanie przedsięwzięć polegających na budowie nowych, rozbudowie lub modernizacji istniejących ITPOK lub innych paliw alternatywnych wytworzonych z odpadów komunalnych z wytwarzaniem energii w warunkach wysokosprawnej kogeneracji.  

NFOŚiGW przeznaczył na ten cel 1 mld zł, przy czym połowa z tej kwoty to bezzwrotne dotacje, druga połowa to pożyczki. Obecnie kwota dotacji dla jednego podmiotu wynosi maksymalnie 100 mln zł, przy czym kwota dotacji nie będzie mogła przekraczać 50% kosztów kwalifikowanych oraz kwoty pożyczki z Funduszu. Tak czy inaczej, stanowi to znaczną kwotę patrząc z punktu widzenia średnich i mniejszych instalacji (nie tak wielkich jak te już funkcjonujące).  

Dotacja a decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach na budowę ITPOK 

Jedną z ważniejszych zmian w programie jest umożliwienie przedstawienia ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dotyczącej inwestycji będącej przedmiotem dofinansowania w terminie 1 roku od dnia zawarcia umowy o dofinansowanie (w sytuacji, gdy podmiot nie posiada tej decyzji w momencie składania wniosku).  

Nabór wniosków rozpoczął się 6 grudnia 2021 r. i potrwa do końca 2022 r. Po więcej szczegółów należy udać się na rządowe strony (np. tutaj  zobacz informacje o dofinansowaniu). 

Jeśli planujesz budowę spalarni – skontaktuj się. Pomogę w kwestiach prawnych.