Konsorcjum wykonawców umożliwia wspólne ubieganie się o udzielenie zamówienia publicznego, czyli złożenie oferty wykonawcom, którzy samodzielnie nie spełniają warunków udziału w postępowaniu. Przepisy Prawa zamówień publicznych pozwalają łączyć potencjały w zakresie doświadczenia, zasobów technicznych, finansowych, a nawet uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej.

Składając ofertę w ramach konsorcjum wykonawców trzeba jednak zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii. Poniżej omówię kilka z nich.

Konsorcjum wykonawców – szczególne zasady dla konsorcjantów

Co do zasady w przypadku konsorcjum wykonawców dopuszczalne jest tzw. sumowanie potencjałów. Przykładowo jeśli zamawiający wymaga wykazania się doświadczeniem w realizacji dwóch usług o określonych parametrach, to w przypadku konsorcjum wykonawców, aby spełnić taki warunek wystarczające będzie, że jedna usługa została wykonana przez konsorcjanta X, a druga usługa przez konsorcjanta Y.

Od tej generalnej zasady mogą istnieć jednak wyjątki wprowadzone przez zamawiającego w SWZ (specyfikacji istotnych warunków zamówienia). Zgodnie z art. 117 ust. 1 Prawa zamówień publicznych, Zamawiający może określić szczególny, obiektywnie uzasadniony, sposób spełniania przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia warunków udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione charakterem zamówienia i jest proporcjonalne.

Jak wynika z przepisu, odstępstwo od zasady sumowania potencjałów musi być uzasadnione charakterem zamówienia i proporcjonalne. Jeśli konsorcjanci uważają, że specjalne reguły dla wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia publicznego są bezpodstawne, przysługuje im prawo do złożenia odwołania od treści SWZ do Krajowej Izby Odwoławczej.

Konsorcjum wykonawców – warunki udziału w postępowaniu w zakresie zezwoleń, licencji, wpisów do RDR

W postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, którego przedmiotem są usługi, zamawiający często stawiają wymogi co do posiadania przez wykonawcę uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej – wymagając posiadania zezwolenia, licencji, koncesji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej.

W przypadku konsorcjum wykonawców nie jest konieczne, aby wszyscy konsorcjanci posiadali wymagane uprawnienia – wystarczające jest, jeśli daną decyzję/wpis posiada ten wykonawca, który faktycznie będzie realizował ten zakres zamówienia, do którego realizacji takie uprawnienia są konieczne: Warunek dotyczący uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, o którym mowa w art. 112 ust. 2 pkt 2, jest spełniony, jeżeli co najmniej jeden z wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia posiada uprawnienia do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej i zrealizuje roboty budowlane, dostawy lub usługi, do których realizacji te uprawnienia są wymagane (art. 117 ust. 2 Prawa zamówień publicznych).

Podział zadań pomiędzy konsorcjantami musi wynikać z oświadczenia składanego na podstawie art. 117 ust. 4 Prawa zamówień publicznych wraz z ofertą oraz powinien odpowiadać posiadanym przez konsorcjantów uprawnieniom.

Powyższe potwierdza np. wyrok Krajowej Izby Odwoławczej KIO 3499/21: Art. 117 ust. 2 p.z.p. nie pozostawia zatem wątpliwości, że warunek musi być spełniany przez tego z wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia, który będzie wykonywał zakres przedmiotu zamówienia wymagający posiadania uprawnień. Jakkolwiek przepis ten pozwala na łączenie potencjału konsorcjantów (co jest o tyle uzasadnione, że nie każdy z konsorcjantów musi realizować zakres, do którego konieczne jest posiadanie uprawnień), to jednak ściśle wiąże tę możliwość z podziałem zadań między wykonawców. Innymi słowy, nie każdy z wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia musi posiadać uprawnienia wymagane przez Zamawiającego, musi je jednak posiadać ten z nich, który będzie realizował zakres wymagający posiadania uprawnień.

W powyższej sprawie tylko lider konsorcjum posiadał wpis do rejestru w zakresie wszystkich rodzajów odpadów wskazanych przez zamawiającego w SWZ. Członek konsorcjum nie posiadał wpisu w zakresie kodu odpadu 20 01 21* (lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć). Jednocześnie z oświadczenia złożonego przez konsorcjum wykonawców na podstawie art. 117 ust. 4 Prawa zamówień publicznych wynikało, że całość przedmiotu zamówienia zostanie wykonana przez członka konsorcjum, z kolei udział lidera konsorcjum wykonawców będzie miał charakter „rezerwowy”, ograniczony do wykonania zamówienia w przypadku awarii sprzętu, dużej absencji załogi członka konsorcjum i innych przypadków losowych mogących mieć wpływ na zachowanie ciągłości realizowanego zadania przez członka konsorcjum. Zatem co do zasady pełny zakres przedmiotu zamówienia miał realizować członek konsorcjum.

W takim stanie faktycznym Krajowa Izba Odwoławcza rację przyznała Zamawiającemu i uznała, że konsorcjum wykonawców nie spełniło warunku udziału w zakresie uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej.

Konsorcjum wykonawców – warunki udziału w postępowaniu w zakresie doświadczenia

W Prawie zamówień publicznych od 1 stycznia 2021 r. nastąpiła istotna zmiana jeśli chodzi o poleganie – w celu wykazania spełniania warunków udziału w postępowaniu w zakresie dotyczącym wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia – na zdolnościach jednego z konsorcjantów. Jeśli bowiem przykładowo w celu spełniania warunków udziału w postępowaniu w zakresie doświadczenia konsorcjum wykonawców wskaże na usługi wykonane wyłączenie przez jednego z konsorcjantów, to ten właśnie konsorcjant powinien na etapie realizacji zamówienia wykonywać tę część zamówienia, która odpowiada tym usługom.

Przykładowo nie jest więc dopuszczalne, że jeden z konsorcjantów ma doświadczenie w odbieraniu odpadów komunalnych, a drugi nie, a na etapie wykonywania zamówienia to ten drugi będzie odbierał odpady.

Wynika to z art. 117 ust. 3 Prawa zamówień publicznych: W odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia mogą polegać na zdolnościach tych z wykonawców, którzy wykonają roboty budowlane lub usługi, do realizacji których te zdolności są wymagane. Podobnie jak w przypadku wymogów dotyczących uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, z oświadczenia składanego wraz z ofertą przez konsorcjum wykonawców powinno wynikać, że to właśnie ten konsorcjant, który posiada odpowiednie zdolności (np. doświadczenie) zrealizuje ten zakres zamówienia, do którego są one wymagane.

Konsorcjum wykonawców – warunki udziału w postępowaniu podsumowanie

Możliwość złożenia wspólnej oferty przez kilku wykonawców niewątpliwie poszerza dostęp do zamówienia i zwiększa konkurencyjność postępowań. Trzeba jednak pamiętać o istotnych ograniczeniach na etapie składania oferty i wykazywania spełniania warunków udziału w postępowaniu. Ograniczenia te mają bowiem bezpośredni wpływ na sposób realizacji zamówienia przez konsorcjum wykonawców.

Chcesz utworzyć konsorcjum wykonawców i złożyć ofertę, ale masz wątpliwości czy spełniasz warunki udziału postawione przez zamawiającego – zapraszam do kontaktu. Pomogę również w prawidłowym zredagowaniu umowy konsorcjum.