Nowa kara WIOŚ za nielegalne przemieszczanie odpadów z LISTY ZIELONEJ została przewidziana w nowelizacji ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów („u.m.p.o.”), która weszła w życie 16 października 2023 r. Nowelizacja zmodyfikowała wysokość administracyjnych kar pieniężnych wymierzanych przez WIOŚ na podstawie u.m.p.o. (obniżono dolną granicę sankcji – z 50 tys. do 10 tys., jednocześnie podwyższając górną kary  – z 500 tys. na 1 mln zł). Co jednak ważniejsze, do u.m.p.o. wprowadzono przepisy, które umożliwiają WIOŚ nałożenie kary pieniężnej za nieprawidłowości w międzynarodowym przemieszczaniu odpadów  z listy zielonej.  

Jak było dotychczas?

Dotychczas kara WIOŚ dotyczyła tylko nieprawidłowości stwierdzonych przy przemieszczaniu odpadów z listy bursztynowej, czyli w uproszczeniu – niebezpiecznych i bardziej szkodliwych. Duża część odpadów przemieszczanych do Polski lub z Polski przynależy jednak do listy zielonej (np. tworzywa sztuczne, złom, odpady szklane), gdzie obostrzenia są znikome (wystarczy wypełnienie aneksu 7 i podpisanie umowy –  tutaj doradzam, w jaki sposób prawidłowo wypełnić poszczególne pozycje aneksu 7).

Przed nowelizacją WIOŚ nie mógł wymierzać kar pieniężnych za nieprawidłowe (nielegalne) przemieszczanie odpadów z listy zielonej. Taki czyn mógł być ścigany „tylko” karnie, na podstawie art. 183 kodeksu karnego. Na bazie tego przepisu niezbyt często dochodzi do wydania wyroków skazujących, a jeżeli takie zapadają, kary są raczej niskie.  

Ustawodawca zdecydował się na załatanie tej luki prawnej i aktualnie należy dużo większą wagę przykładać do przemieszczania odpadów także z listy zielonej. W razie kontroli i stwierdzenia nieprawidłowości grozi nam kara WIOŚ – od 10 000 zł do 1 000 000 zł. Niezależnie od tego za ten sam czyn możemy być skazani przez sąd karny.

Kara WIOŚ za nielegalne przemieszczanie odpadów z listy zielonej – dla kogo?

Z perspektywy przemieszczania odpadów z zielonej listy interesuje nas treść art. 32 ust. 1 i 2 u.m.p.o., w którym ustawodawca wskazuje, że kara WIOŚ jest wymierzana:

• odbiorcy odpadów przemieszczanych nielegalnie (jest to podmiot wskazany w pozycji nr 2 na aneksie 7),
• osobie, która zorganizowała nielegalne przemieszczanie odpadów (jest to podmiot wskazany w pozycji nr 1 na aneksie 7).

Kara WIOŚ dotyczy zatem sytuacji, gdy odpady są przywożone do Polski (wtedy kara nakładana jest na odbiorcę), jak i są wywożone (wtedy kara nakładana jest na organizatora).

Kara WIOŚ – za co?

W przypadku listy zielonej „nielegalne przemieszczanie odpadów” zostało zdefiniowane w  art. 2 pkt 35 lit. g rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów. Zgodnie z tym przepisem „nielegalne przemieszczanie” w przypadku listy zielonej oznacza przemieszczanie odpadów, w odniesieniu do którego stwierdzono, że:

1. zawiera odpady spoza listy zielonej,

2. został naruszony art. 3 ust. 4 rozporządzenia 1013/2006 – chodzi o przemieszczanie odpadów przeznaczonych do badań laboratoryjnych (w praktyce ma to znaczenie marginalne),

3. przemieszczanie jest realizowane w sposób, który nie został konkretnie określony w dokumencie, o którym mowa w załączniku VII. Czyli jaki? To sformułowanie rodzi wątpliwości interpretacyjne.

Kara WIOŚ – jakie będą najczęstsze przypadki ukarania?

Warto skupić się na ostatnim z ww. przypadków, czyli realizowaniu przemieszczenia odpadów z listy zielonej „w sposób,  który nie został konkretnie określony w aneksie VII”. Co to może oznaczać w praktyce?

Powyższe sformułowanie jest na tyle ogólne i pojemne, że na ten moment nie można ze 100-procentową pewnością wskazać, za jakie konkretnie nieścisłości będzie wymierzana kara WIOŚ. Tak naprawdę niemal każda rozbieżność pomiędzy treścią aneksu 7, a stwierdzonym stanem faktycznym, może skutkować karą WIOŚ. Takie rozbieżności można stwierdzić w szczególności podczas fizycznego zatrzymania transportu odpadów (np. przez WIOŚ lub ITD).

Przykładowe naruszenia, za jakie może być wymierzona kara WIOŚ w odniesieniu do listy zielonej

1. Wskazanie w aneksie 7 innego kod odpadu niż rzeczywiście przemieszczany.

• Inna masa odpadów, niż podana w aneksie 7 (a zauważmy, że ta często podawana  jest dość szacunkowo).

• Brak uprawnień do przetwarzania odpadów przez instalację odzysku (wskazaną w polu nr 7 na aneksie 7) – można spodziewać się, że  to będzie najczęstszym powodem wymierzenia kary pieniężnej przez WIOŚ.

• Odebranie odpadów przez inną firmę, niż podana na aneksie 7.

• Brak zawarcia umowy pomiędzy organizatorem przemieszczania a odbiorcą odpadów.

W każdym z tych przypadków istnieje pole do interpretacji i wybronienia się od kary. Podniesienie odpowiednich zarzutów i argumentów w odwołaniu od kary WIOŚ jest kluczowe. Pamiętajmy, że zawsze w terminie 14 dni możemy odwołać się od decyzji o karze, a potem przysługuje nam również skarga do sądu administracyjnego (30 dni). Warto pilnować tych terminów!

Zapraszam do lektury pozostałych artykułów odnoszących się do transgranicznego przemieszczania odpadów:

Transgraniczne przemieszczanie odpadów cz. 3. Przywóz odpadów z Ukrainy do Polski

Uszkodzony pojazd jako odpad – transgraniczne przemieszczanie odpadów cz. 2

Transgraniczne przemieszczanie odpadów. Wypełniamy krok po kroku annex 7

Jeżeli nie jesteś pewien, czy we właściwy sposób wypełniłeś aneks VII albo może trwa u Ciebie kontrola WIOŚ dotycząca transgranicznego przemieszczania odpadów, zapraszam do kontaktu.